Vajinayı çevreleyen kasların birleşmeyi engelleyecek veya ağrı hissi yaratacak şekilde algılanması sonucu, istem dışı kasılma olarak tanımladığımız vajinismusu yaratan birincil kas grubu pubik kaslardır.

 Temel tanımlamanın yanı sıra; cinsel terapistler bu probleme ilişkin farklı tanımlamalar yapabilmektedirler.

Vajinanın üçte bir dış kısmanda koitusu yani cinsel birleşmeyi engelleyecek boyutta yineleyici ve sürekli olarak istem dışı kasılma olması ilk seferde orta şiddette yaşanır, ancak çoğunlukla ilişkiye izin vermeyecek biçimde ağrılı olduğu tariflenir. Bu duruma birincil  vajinismus denir. İlk cinsel birleşme girişiminde veya genital muayene sırasında açığa çıkan ve devam eden birincil vajinismusta kişi hayatında hiçbir başarılı cinsel birleşme yaşayamamıştır. Vajinismusun bu türü cinsel birleşme sürecinde veya vajinal muayene esnasında kesinlik kazanır ve bir devamlılık gösterir. Birincil vajinismusun altında yatan en önemli sebep korkudur.

         Daha önce acılı veya acısız, keyifli veya keyifsiz bir cinsel birleşme yaşantısı olmuş ve sonrasında vajinismusu geliştirmiş kadınlarda görülenlere ise ikincil  vajinismus denir. Bu durumun nedeni büyük bir ihtimalle bir travma veya ameliyat yaşantısıdır. Yani doğum yırtıkları, düşük, kürtaj, kötü ve sert yapılan jinekolojik muayeneler ve ağır enfeksiyonlar sonrasında nadiren görülen bir durumdur.

 Bu kadınlar bahsettiğimiz fiziksel problemler ortadan kalksa da yine de cinsel birleşme yaşayamazlar.

 İkincil vajinismus genellikle ağrılı cinsel birleşme ye bağlı olarak gelişirken nadiren de daha önceden tedavi olmuş olan kişilerde problemin tekrarlaması şeklinde de oluşabilir.   İkincil vajinismus sorunu yaşayan kadınların mutlaka bir cinsel terapiste başvurması, ancak bu imkânı olmayanlarında yazacağım tüm egzersizleri gözden geçirmesi ve yararlı olacağını düşünülenlerin ise uygulanmasıdır.

         Vajinismusun türü bir kadından diğerine değişiklik gösterebilmektedir.

Geçmişte yaşanmış cinsel bir travma yok ise ve parmak ile vajina girişi ve vajina içi kontrol edilebiliyorsa, ancak cinsel ilişki sırasında eşi itme ve kasılma oluyorsa bu durum “basit vajinismus” olarak adlandırılabilir ve nispeten tedavisi daha kolaydır.

Bazılarında geçmişte yaşanmış cinsel bir travma öyküsü vardır ve derinlere bastırılmıştır, süreç ağırdır, bu durum “ağır vajinismus” olarak adlandırılır, tedavisi çok zordur, ama mümkündür. Bazı kadınlar ise; partneri ile olan diğer problemleri nedeniyle, istemli olarak, ağrı, yanma, acı ve kanama olacağından korkarak cinsel birleşme esnasında kendilerini kasarlar ve cinsel ilişkiye müsaade etmezler, buna da “durumsal vajinismus” denir.

 Ayrıca vajinismus, herhangi bir vajinal girişe engel olurken, durumsal vajinusmus, tampon ya da spekulum gibi belirli giriş tiplerine izin veren; ancak sadece ilişkinin başlaması durumunda panikleyen kadınları da ifade eder.

         Apareunia, cinsel birleşme yaşayamayanlar için yapılmış genel bir tanımlamadır.

Vajinismus da apareunianın bir tipidir.

Disparoni, cinsel birleşme sırasında ağrı yaşanma durumuna verilmiş genel bir addır.

 Genellikle fiziksel veya bir ilaca bağlı nedenlerden dolayıdır. Bazı durumlarda, ağrıya neden olan etmen ortadan kalksa bile bilinçdışı olarak beden ağrıyı hissetmeye devam edebilir ve pubik kaslar cinsel birleşmeye karşı direnebilir, bu durum da ikincil vajinismusun ortaya çıkmasına neden olur.

Eğer bir kişi ağrılı cinsel birleşme sırasında ağrıyı  vajinismus olmaksızın yaşıyorsa, bir jinekoloji uzmanı ile görüşmesinde fayda vardır.