Vajinusmusun kriterleri vajinanın dış üçte bir bölümündeki kas yapısının cinsel birleşmeyi engelleyecek şekilde tekrarlı ve devamlı istem dışı kasılmanın olması ve başka bir mental bozukluk ya da fiziksel rahatsızlığa bağlı olmamasıdır. Bununla birlikte, birçok hasta vajina kasılması ve acı hissinin birlikte ortaya çıktığını bildirir. Aslında, yüzeysel disparoninin en öne çıkan nedeni, yetersiz cinsel uyarılma ve kayganlıkla birlikte olan vajina girişinin kasılmasıdır. Neden olan faktörlerin benzerliği ya hem disparoni hem de vajinismusa ya da ayrı ayrı oluşmalarına neden olabilir ve böyle bir vakada ortaya çıkan zorluk birleşimi “karışık cinsel ağrı bozukluğu” olarak adlandırabilir. Bu örneklerde ağrının fiziksel veya biyolojik nedenleri tedavi edildiğinde bile, vajinal kasılma, kısmi vajinismusa neden olabilir.

VAJİNİSMUSUN
AYRIRICI TANISI - 2

Herhangi bir disparoni ya da vajinismus şikâyetinde, hastalığı devam ettiren, katkıda bulunan, neden olan organik faktörleri değerlendirmek önemlidir. Örneğin, vajinusmusun önemli bir nedeni vulvar vestibulittir. Çok nazik şekilde dokunulduğunda bile şiddetli bir ağrıya neden olan vulvar vestibulin iltihabi bir durumunu gösterdiğini not etmek yeterlidir. Vajinal giriş çabaları süresince kadınlar çok büyük bir ağrıdan şikâyet edebilirler. Jinekolojik muayene vestibular bez kanalı ağzının etrafında çeşitli derecelerde aşırı kırmızılık ortaya çıkarabilir; aksi takdirde, kadın diğer semptomları göstermez ya da bildirmez. Bu şikâyeti vajinismustan ayırt etmek isteyen doktorlar, ucu pamuklu bir çubukla vestibüle nazik şekilde dokunmalıdırlar. Aşırı duyarlılık ve ağrı rapor edilirse, kadının vulvar vestibulitisinin özel bir çeşidi olan kronik vulvar yangıdan rahatsız olması muhtemeldir. Bu vakaların tedavisi, antidepresan ilaçlardan, ilgili bölgelerin cerrahi eksizyonuna, hatta cinsel terapi ve vajinal dilatasyon egzersizlerine kadar uzanan çeşitli müdahaleleri içerir.

VAJİNİSMUSUN
AYRIRICI TANISI - 3

Cinsel acıya neden olan etmenlerden bazıları aşağıda sıralanmıştır:

-Pelvik İltihabi Hastalığı – PİD,

-Genital Pelvik Tümörleri,

-Yumurtalık kistleri,

-Üriner Enfeksiyonlar,

-Vajinal Atrofi,

-Vajinada Kuruluk,

-Vajina Sarkması,

-Doğum travmaları,

-Vulva kanseri,

-Vajinal enfeksiyonlar,

-Sedef hastalığı, egzema vb. deri hastalıkları.

VAJİNİSMUSUN NEDENLERİ - 1

Her vakada geçerli olan neden farklı olmasına rağmen, vajinismus hastalarının büyük bölümünde onlara yardımcı olabilmek için bozukluğa ilişkin gerçek nedeni belirlemek tedavinin süresi açısından oldukça gereklidir. Özetlemek gerekirse; vajinismusun en sık görülen nedenleri arasında psikolojik kaygılar ağırlık kazanır. Kız çocuklarına öğretilen veya irademizin bilinçdışımıza kodladığı “cinsellik kötüdür”, “kızlık zarı çok değerli ve korunması gereken bir şeydir” düşünceleri bu problemin ortaya çıkmasında önemli bir yer tutar. Bazen neden cinsel bilgi eksikliği, basit bir utanma ve cinsel duygulardaki baskılanma olabilir. Bazen de altta yatan neden özellikle çocukluk dönemindeki travmatik bir yaşantıdır. Bu durumda geçmiş de yaşanmış taciz gibi travmatik olayların bilinçdışına itilen bugünkü izdüşümleri ve etkileri gibi daha karmaşık içsel çatışmalar, yanlış kalıplar ya da zorlamalar beden-zihin bütünlüğünü bozup vajinismusa neden olabilir. M. Erickson'un dediği gibi "defolu bir öğrenme ve kabullenme" vardır.

VAJİNİSMUSUN NEDENLERİ - 2

-Nedenleri davranışsal, bilişsel, dinamik ve varoluşsal modellere göre de ele alabiliriz.

-Yani geçmişte yaşanmış bir taciz, ensest ilişki ya da kötü bir cinsel deneyimin ağrı ve acı verici olarak değerlendirildiği davranışsal model, yine geçmişte maruz kalınan cinsel yasaklar ve abartılı ilk gece hikâyelerin bilinçdışında oluşturduğu cinsellikle ilgili negatif şemaları içeren bilişsel model, Freud’un ruhsal gelişim evrelerindeki sorunlardan kaynaklanan dinamik  model  ve erkek egemen topluma bir baş kaldırı metodu, kadının kendini eşine ifade etmesi, farkında olmadan kendi varlığını eşine hissettirmesi ve istediği ilgiyi görmesi için başlattığı bilinçdışı  otomatik hareketleri içeren varoluşsal model şeklinde nedenler ele alınabilir.

-Model veya modellerin çabuk tespiti vajinismus tedavisine yön verir. Örnek olarak; davranışçı  ve bilişsel yöntemle başarıya ulaşan bir tedavi sonunda cinsel ilişki yaşanmış ve sorun çözülmüş gibi görünüyor olabilir. Fakat vajinismusun bir nedeni de, eşe ve yaşama karşı kendini var etme çabası gibi varoluşsal bir yapı ise, zamanla yaşanılan cinsel ilişkiye karşı bunaltı ve kaygı duyulmaya başlanır ya da yaşanılan ilişkiden yeteri kadar cinsel haz alınmaz olur. Nedeni bilenemez. Her şey yolundadır, yıllardır çekilen sorun çözülmüştür ama bir anda anlamsız bir boşluğa düşülür. İşte varoluşsal model bu sorunun çözümüne ışık tutabilir. Bu nedenle her vakaya davranışsal, bilişsel, dinamik ve varoluşçu yaklaşımları içeren bütüncül cinsel terapi çerçevesinden bakmak ve uygulamak doğru bir yaklaşım olacaktır.

VAJİNİSMUSUN NEDENLERİ - 3

Birçok ünlü cinsel terapist; ruhsal gelişim evrelerinde takılmayı, çocukluktaki kötü koşullar ve çevresel faktörleri vajinismusun nedenleri konusunda sorumlu tutmuştur. Masters ve Johnson; eşte cinsel işlev bozukluğu, dinsel tutuculuk, cinsel taciz ve şiddete maruz kalmak, öncelikli eşcinsel özdeşleşme ve ağrılı cinsel ilişkiye ikincil gelişen olmak üzere beş özgün etken tanımlamışlardır.

VAJİNİSMUSUN NEDENLERİ - 4

Vajinismusa neden olan faktörleri ve psikolojik etkenleri kısaca şöyle sıralayabiliriz:

-İlk denemelerde acı duyma

-Cinselliği değersizleştiren ve aşağılayan bir aile

-Zayıf, güçsüz anne

-Baskıcı, otoriter baba

-Baba-kız ilişkisinde güçlükler

-Cinsel şiddet ve taciz, iğrenme veya hoşlanmama

-İstemeden zorla evlendirilme, eşini sevmeme, eşle uyumsuzluk ve iletişim sorunları

-Olumsuz dinsel ve ahlaki şartlanma

-Eşcinsel özdeşleşme

-Başarısızlık korkusu veya performans kaygısı

-Kızlık zarını yitirme korkusu

-Cinsel tabular, yanlış bilgiler ve inanışlar

-Pasif, bağımlı eş: -Gebelik korkusu

-Obsessif veya borderline kişilik özellikleri taşıma

VAJİNİSMUSUN NEDENLERİ - 5

“Hastalık yoktur hasta vardır” deyimini anımsatıp, eksik kalan nedenleri de sıralayacak olursak:

-Ağrı eşiğinin düşük olması,

-Vajinal kayganlıkla ilgili problemler,

-Cinsel isteksizlik ve cinsel uyarılmada problemler,

-Kadının cinsel bir meta veya cinsel bir obje olarak algılanması,

-Cinsel organın giriş yerinin bilinmemesi,

-Çocuklukta ve ergenlikte “bacaklarını kapa”, “eteğini ört” gibi uyarılar,

-İlk cinsel ilişki denemesi sırasında kadının canının fazla yanması,

-Görücü usulü evlenmeler,

-Bilinçdışına itilmiş bilinmeyen bir düşünce ya da davranışın psikosomatik etkisi,

-Ağrılı bir jinekolojik muayene,

-Simgesel olarak zihninde aşırı büyütülen penis yüzünden çok acı çekme veya parçalanma korkuları,

-Geçmişte genital bölgeye gelen bir darbe ya da travma,

-Çocuklukta çok fazla makattan fitil kullanılması,

-Uygun olmayan veya istenmeyen bir birliktelikte eşten sakınma,

-Bazı enfeksiyonlar ve anormalliklerde vajinismusa yol açabilir.