“…Satırlara değil sâdırlara yazılmış bir kitap olan fıtrat (vicdan) da aynı cevabı verir. “Öyleyse sen yüzünü Allah’ı birleyen olarak dine, Allah’ın o fıtratına çevir ki; insanları bunun üzerine yaratmıştır. Allah’ın yaratılışı için hiç bir değiştirme yoktur. İşte dimdik ayakta duran din ancak insanların çoğu bilmezler.” (30/30)

İRADE: Vicdanı veya heva’yı tercih özelliğine irâde denir. * Bir şeyi yapmak veya yapmamak konusun da karar verebilme ve bu kararı yürütebilme kudreti. İsteme, dileme. İrâdeyi cüziye: Allah tarafından insanlara verilen irâde insanın elinde olan irâde. * Vicdan ve hevanın istekleri doğrultusunda, irade gerçekleşir.

* Cüz-i irade: Tevhid ve şirki seçme kabiliyeti, bir şeyi yapmak ve yapmamak konusunda karar verebilme ve bu kararı yürütebilme kudreti. İsteme dileme.

* Cüz-i iradeni külli iradeye teslim edersen kurtulursun. Heva’na teslim edersen sürüm sürüm sürünürsün. * Taraf olmayan bertaraf olur. Tarafsızlık bir taraftır.

* Ayet: “Biz ona yolu gösterdik; ya şükredici olur ya da nankör.” (76/3) * İnsanın sahip olduğu bu ikili özellik (vicdan ve heva) irade olarak kendine yön çizme melekesine sahip olmasını birlikte getirmektedir. * İnsanın imtihanı, tamamen kendi iradesine bırakılmıştır. İnsanoğlu hayır ve şerri seçme iradesine sahip, hangisini isterse onu tercih edebilir.