Başka iş ve hizmet yasağı

        Yasa koyucu gerek belirli meslek icra edenlerin görevlerinden başka işlerle uğraşmalarını, mesailerini işlerine tahsis etmeleri ve sorumluluğunda bulunan işe vereceği zarar veya bu işi talep edip yaptırana verebileceği zarar, ya da görevin suiistimal edilerek haksız kazanç elde edilmesini önlemek açısından yasaklamış bulunmaktadır.  Başka iş ve hizmet yasağının öncelikli hükmü memurlarla ilgilidir. Memurların görevlerini suiistimal etmesini önlemek, idarenin tarafsızlığını korumak ve haksız çıkar elde edilmesini önlemek gibi çeşitli saikleri  dikkate alarak 657 sayılı yasanın 28. Maddesinde ”Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil, ticari vekil veya kolektif şirketlerde  ortak veya komandit şirketlerde komandite  ortak olamazlar( görevli oldukları kurumların iştiraklerinde  kurumlarını  temsilen alacakları görevler hariç). (18.01.2014 tarih ve 28886 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6514 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle yeniden düzenlenen cümle.)   Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.

Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler “ denilmektedir. Bu yasaklara rağmen memurlar, Anonim Şirketlerin tacir sıfatı kazandıran yönetim ve denetim kurullarında  bulunmamak şartı ile  şirket ortağı olabilirler. Limited şirketlerde, şirketi temsile yetkili yönetici müdür olmamak üzere, şirkete ortak olabilirler. Keza,   Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde komanditer ortak olabilirler. Memurlar bu şirketlerin yönetiminde görev almamak üzere kurucu ortak  da olabilirler. Ancak, kolektif şirket adi komandit şirket ve adi şirket  ortağı veya özel iş yeri sahibi olamazlar.

657 sayılı yasayanın 28. Maddesine 6514 sayılı yasa ile yapılan  “Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.” hükmünden önce  doktorla özel muayene açabiliyordu. Keza, öğretmenlik yapan avukatlar serbest meslek icra edebiliyordu. Yasaya ilave edilen bu  hükümden sonra doktorların  ve öğretmenlerin dolayısıyla öğretmen  avukatların  serbet meslek icra etmelerine hukuken imkan kalmamıştır. Bu görevler yasak kapsamına alınmıştır.

 Başka iş ve hizmet yasağı sadece memurlara mahsus bir uygulama değildir. Örneğin; Mali müşavirlerl eczacılar, avukatlarla da yasaklar bulunmaktadır.  Serbes Muhasebeci Mali Müşavirlerle  ilgili 3568 sayılı yasanın 45.maddesinde “ Serbest muhasebeci mali müşavirler bu unvanlarla, yeminli mali müşavirler ise bu unvan ve tasdik yetkisiyle; 2. Maddede yazılı işlerin yürütülmesi amacıyla gerçek ve tüzelkişilere tabi ve onların işyerlerine bağlı olarak hizmet akdi ile çalışamazlar, ticari faaliyette bulunamazlar, meslekle ve meslek onuru ile bağdaşmayan işlerle uğraşamazlar.

Yeminli mali müşavirler, eşi (boşanmış dahi olsa) usul ve füruundan biri ve 3 üncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri hısımlarının veya bunların ortak oldukları firmaların işlerine bakamazlar, yukarıda sayılan yakınlıktaki akrabaları olan (…) (2) serbest muhasebeci mali müşavirlerin baktığı işleri tasdik edemezler” denilmektedir.

Eczacılarla ilgili 6197 sayılı yasanın 19. Maddesinde “Bir eczane sahibi eczanesi dışında ilaç tertip edemiyeceği ve mesleki dışında bizzat ticaret yapamayacağı gibi öğretmenlikten ve seçimle elde edilen vazifelerden başka bir iş de kabul edemez” denilmektedir.

 Avukatlarla ilgili olarak 1136 sayılı yasanın 11. Maddesinde “Aylık, ücret, gündelik veya kesenek gibi ödemeler karşılığında görülen hiçbir hizmet ve görev, sigorta prodüktörlüğü, tacirlik ve esnaflık veya meslekin onuru ile bağdaşması mümkün olmayan her türlü iş avukatlıkla birleşemez” denilmektedir.

Piyasada  etrafımıza baktığımız zaman meslek mensuplarının bu yasaklara fazla itibar etmediğini başka işlerle uğraştığını, özellikle ticari ve sınai nitelikleri bir yakını adına açarak mesleki yasaklara yakalanmadığını görebiliriz.

Yukarıdaki hükümler müştereken irdelendiğinde kendi mesleklerini icra ederken ticaret yapma yasağı bulunan meslek mensuplarının(SMMM, Eczacı, Avukat gibi )  seçime katılıp il genel meclis  üyesi, belediye meclisi üyesi, belediye başkan vekili  ya da il genel meclisi  daimi encümen üyesi veya il genel meclisi başkanlığına seçilmesi  açısından yasaya aykırı bir uygulama yoktur. Ancak, burada üzerinde durulması gereken husus; belediye başkan vekili olan kişi aynı zamanda belediye başkan yardımcılığı görevine atanırsa, bu takdirde bir kamu kuruluşu olan belediyede aylıkla çalışılan memur veya sözleşmeli personel niteliği kazanıldığından, belediye başkan yardımcılığı görevi,  5393 sayılı yasanın 49 madde 7 fıkrası hükmü uyarınca seçimle gelen bir görev olmayıp; belediye başkanınca yapılan(  yasada ihtiyarilik hükmü ile ifade edilen) atama işlemi olduğundan, yani belediye başkan yardımcılığı görevi seçimle elde edilen bir görev olmayıp başka iş ve hizmet niteliğinde bir görev olduğundan, 657 sayılı yasanın 28. maddesindeki yasak kapsamına girmektedir. Bir kamu kurumu olan belediyeler yukarıda sayılan belirli meslek mensuplarıyla ilgili olarak başka iş ve hizmet yasağı kapsamına girecek nitelikte başkan yardımcısı veya diğer unvanlı görevlerde personel çalıştırmamaya özen göstererek yasaların amir hükmüne uymak durumundadır.         

                                                                            Ramazan MUTLU                                                                                            

 

 

 

 

     

    Bu yazı toplam 2295 defa okunmuştur
    Önceki ve Sonraki Yazılar

    YAZIYA YORUM KAT

    UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
    Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.