
Ramazan Mutlu
Aksaray kentsel dönüşümün neresinde?
Kıymetli dostlar çalışma hayatım devam ettiği dönemde hatırladığım kadarı ile Adana bölgeye bağlı, Hatay merkez ilçesi Antakya ve diğer ilçelerindeki birimlerde yaptığım teftiş görevim sırasında eski Antakya’nın imar durumunun çok kötü olduğunu, yolların ancak bir at arabası geçecek kadar dar olduğunu görmüştüm.
Depremzede vatandaşlardan öğrendiğim kadarı ile en çok bu bölgenin zarar gördüğünü, tüm binaların yıkıldığını, yol olmadığı için hasarlı bölgelere ulaşmanın çok zor olduğunu öğrendim. Yolların yetersiz olması yangın içinde önemli bir risk oluşturmaktadır. Aksaray’ımız böyle olmamakla beraber, ana bulvarları istisna tutarsak genelde, yollarımızın genişliği 7-8 metre civarındadır. Çoğalan araç sayımız ve bunların yeterli park yerleri olmaması ve araçların yollara park edilmeleri nedeniyle bu yolların çoğunda sıkıntı yaşanmaktadır. Eskiden Aksaray 5. Derece deprem kuşağında diye ifade edilirken, son yıllarda Ekecik Dağı'ndan; Tuz Gölü'ne giden ve Helvadere ve Hasan Dağı'na kadar uzanan 180-200 kilo metrelik fay hattından bahsedilmekte ve Aksaray 4. Deprem kuşağında olduğu belirtilmektedir. İnternetten sorgulandığında bu fay hattının 6-6,5 hatta 7 şiddetinde deprem üretebileceği bilgisi ile karşılaşılmaktadır. İnternette araştırdığımda, tarihte Aksaray merkezli bir deprem olmadığı, yakın geçmişte Aksaray’ın çevresinde Kırşehir'de, Nevşehir Acıgöl, Niğde Bor, Ereğli, Karaman vs'de depremler olduğu bilgisine ulaşılmakta, bu depremlerden dolayı tedbirli olunması tavsiye edilmektedir. 11 ilde olan deprem ve Aksaray’ın çevresinde oluşan depremlerin etkisiyle de ilgili olsa gerek, bir önceki yıl 142 TL olarak ödenen konut DASK sigortası, bu yıl % 400 yakın artırılarak 541 TL'ye yükseltilmiştir. Ülkemiz deprem kuşağında olması nedeniyle, konut ve işyerlerinin deprem özelliklerine göre üretilmesi mecburiyeti izahtan varestedir. Konut ve işyeri alanlarının tarıma elverişli olmayan alanlar içinde olması da ayrı bir önem ve zorunluluk içermektedir. Bu bağlamda, imar planlarının jeolojik değerlere ve ihtiyaca uygun yollar içerecek şekilde yapılması önem ahzetmektedir.
Aksaray’ın yeni gelişen semtlerini bir tarafa bırakırsak, özellikle merkezdeki inşaatların önemli bir bölümü çok eski yapılardan oluşmaktadır. Ülkemizdeki 1999 ve 2023 yılındaki oluşan depremlerden sonra yapılan planlara göre özellikle 2008 yılından önce yapılan binalardan alınan karotlarda tamamının belirlenen deprem değerlerine uygun olmadığı, binaların çürük olduğu ifade edilmektedir. Bu nedenle, Aksaray’ın özellikle şehir merkezindeki binaların yenilenme mecburiyeti bulunmaktadır. Bu binalar yenilenirken yollarında ihtiyaca uygun olarak genişletilmesi gerekmekte, şehir merkezinin daracık yollardan kurtulması gerekmektedir. Aksaray‘ın zemin sağlam olmadığından fora kazık kullanılmadan yüksek bina yapılması da risklidir. Aksaray merkezinde kentsel dönüşüm uygulaması mecburiyeti bulunmaktadır. Aksaray merkezinde kentsel dönüşüm uygulanacak bölgeler belediyece belirlenerek, bölgelerde kendi içinde sınıflandırılarak Hamidiye Mahallesi'nde yapılan kentsel dönüşümde olduğu gibi mimari değerlere uygun, her bağımsız bölüm için oto garajı ve ihtiyaca uygun yollar ihtiva eden plan, program yapılarak uygulamaya konulmasında zaruret bulunmaktadır. Hamidiye mahallesinde kentsel dönüşüm programı uygulanmaya başlandığında, oradaki esnafın bir çoğu ile yaptığım görüşmede malımıza çöktüler gibi çok olumsuzluk ifade eden yakınmalara şahit olmuştum. Ama TOKİ ve dolayısıyla belediye çok güzel bir başlangıç yaptı, ortaya olumsuz konuşanları utandıracak çok güzel bir eser çıktı. Bundan sonraki kentsel dönüşüm uygulaması için Belediye Belkent Yapı A.Ş diye kentsel dönüşüm için şirket kurmuştur. Aksaray’daki kentsel dönüşüm hizmetini bu şirkete yaptırmaya çalışacaktır. Bu şirketin yaptığı ve yapacağı işler TOKİ’nin yaptığı uygulama gibi başarılı olursa belediye bu işten olumlu puan alacak, başarısız olursa belediye bu uygulamadan olumsuz puan alacaktır. Kentsel dönüşüm uygulaması belediyenin karnesi olacaktır. Kentsel dönüşüm uygulaması yapılırken şehirdeki binalar yenilenmesinin yanında belediyede burada oluşan ekonomik faaliyetten payını alarak ciddi bir gelir kaynağına ulaşacaktır. Yanı belediye şehre ve halkına hizmet ederken para da kazanacaktır. Aksaray Belediyesi , kentsel dönüşüm için Belkent Yapı A.Ş.yi kurarak kentsel dönüşüm için ilk icraatının hazırlığını yapmıştır. Artık icra pozisyonuna geçmiş durumdadır.
Belediye kentsel dönüşüm uygulamasında karşılaşacağı sorunları çözecek, özellikle alınan karota veya kentsel dönüşüm anlaşmasına ve işine itiraz ederek dava eden veya edecek olanların yarattığı sorunları çözecek, sahada inşaat konusunda deneyim kazanmış, sözleşme şartlarında belirlenen işlerin düzgün yapılıp yapılmadığını kontrol edecek teknik personelden oluşan elit ve güvenilir bir kadroya ihtiyaç duyulacağı hususu izahtan varestedir. Belediye kentsel dönüşümde üstleneceği işleri ihale yolu ile müteahhitlere yaptıracağından, onların yaptıkları işlerin plan proje, teknik şartname ve sözleşme hükümlerine uygunluğunu denetleyeceğinden, bu konuda istihdam edeceği kadronun belirtilen görevi düzgün bir şekilde yönetecek, denetleyecek bilgi ve beceriye sahip olmalıdır. Belediyenin kurduğu inşaat şirketinin yapacağı işlerin hacmine uygun sermayesinin olması da önem arz eden diğer önemli bir husustur. Şirket sermayesi yeterli olmazsa kentsel dönüşüm yasasında belirtilen süreler arasında arsaların mülkiyeti Belkent Yapı AŞ ye geçeceğinden bir haciz riski oluştuğunda bu dönemde kentsel dönüşüm için vatandaşın şirkete devrettiği arsaların da haciz riskine maruz kalacağı aşikardır. Aksaray merkezinin yenilenmeye ihtiyacı olup, bu işlemin yaratacağı pastadan belediyenin de pay alması , bunu yaparken de Aksaray’a ve Aksaraylıya hizmet etmesi kadar tabi bir şey olamaz. Kentsel dönüşümü Toki yapsa belediyenin kasasına giren bir şey olmayacak buna karşılık belediye bir sürü iş ve sıkıntıyı üstlenecektir. Belediyenin kentsel dönüşümü kendi yapmak üzere inşaat şirketi (yani Belediye İktisadi Teşekkülü= BİT) kurmasını olumlu ve faydalı bir faaliyet olarak değerlendiriyorum. Hayırlı ve başarılı olmasını diliyorum .
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.